Szkoła Podstawowa nr 25
im. Kornela Makuszyńskiego
w Kielcach

Kilka słów na temat historii szkoły

Szkoła Podstawowa nr 25 im. Kornela Makuszyńskiego w Kielcach należy do najstarszych placówek oświatowych w województwie świętokrzyskim.

Historia Szkoły Podstawowej nr 25 im. Kornela Makuszyńskiego

w Kielcach

Historia Szkoły Podstawowej nr 25 im. Kornela Makuszyńskiego w Kielcach sięga II połowy XIX wieku, kiedy to władze carskie zezwoliły na założenie jednooddziałowej szkoły w Niewachlowie. Uczono w niej jedynie czytać, pisać i rachować. Dzieci gromadziły się w niewielkim drewnianym budynku znajdującym się w Niewachlowie I (obecnie ulica Batalionów Chłopskich). Jedno pomieszczenie dydaktyczne w zupełności wystarczało, jako że kształcenie dzieci chłopskich nie było wtedy obowiązkowe. Zresztą nie każde dziecko miało czas na chodzenie do szkoły. Większość z nich, zwłaszcza w okresie wiosennym i jesiennym, musiała rezygnować z nauki, bowiem wszystkie ręce były potrzebne do pracy w polu. Kształcenie odbywało się, oczywiście, w języku rosyjskim. Na naukę języka ojczystego w wymiarze jednej godziny tygodniowo władze carskie zezwoliły dopiero na początku XX wieku.

W 1904 roku na miejscu drewnianego budynku w Niewachlowie I mieszkańcy wsi własnym sumptem wybudowali murowany, który służył kolejnym pokoleniom niewachlowian, a potem kielczan (po przyłączeniu w 1981 r. wsi do miasta) aż do 1995 roku.

1 grudnia 1907 roku posadę nauczyciela w Niewachlowie objął Jan Dudzik, który piastował ją nieprzerwanie przez 43 lata. Wychował i wykształcił kilka pokoleń niewachlowian, zapisując się w ich wdzięcznej pamięci. Był on nie tylko pedagogiem, ale także działaczem społecznym na wsi. Przekonywał społeczeństwo do tego, aby posyłało swe dzieci do szkoły, uświadamiał chłopom znaczenie wykształcenia, walczył z analfabetyzmem na różne sposoby. Zorganizował we wsi Kasę Stefczyka, świadczącą pomoc najuboższym jej mieszkańcom. Angażował niewachlowian do działalności społecznej, wspierał ich uczestnictwo w życiu politycznym, zachęcił kobiety do założenia Koła Gospodyń Wiejskich. Za jego sprawą powstała pierwsza we wsi biblioteka, którą prowadził wraz z żoną Wiktorią i działaczką ludową Agnieszką Detką. Jako jedyny nauczyciel Jan Dudzik sam kształcił niewachlowian do 1915 roku. Wtedy bowiem władze zaborcze, na wniosek mieszkańców, zezwoliły na zatrudnienie drugiego nauczyciela. Stanowisko to objął pan Trojan, pochodzący z Niewachlowa. Wówczas też szkoła wzbogaciła się o drugie pomieszczenie dydaktyczne. Znajdowało się ono w prywatnym budynku, wynajętym od Józefa Śledzia w Niewachlowie II (obecnie ulica Kruszelnickiego).

1921 rok przynosi kolejne zmiany: szkołę w Niewachlowie przekształcono w trzyklasową, w związku z czym zatrudniono w niej kierownika, którym został Jan Piekarski. W 1922 roku przyłączono do niej jednnooddziałową szkołę w Kostomłotach, w związku z czym placówka ta stała się szkołą już czterooddziałową. Kadra wzrosła o jedną osobę, a mianowicie o nauczycielkę z Kostomłotów – Zofię Krawczykównę. Rok 1924 to kolejna ważna data w historii szkoły. Wtedy to bowiem przekształcono ją w pięcioklasową. Zatrudniono też kolejnych nauczycieli. Grono pedagogiczne stanowiło już siedem osób. Również rok 1925 przyniósł duże zmiany w dziejach szkoły. Wiązały się one z tym, że władze gminne i szkolne zakupiły drewniany dom, przeznaczając go na placówkę oświatową. Usytuowany był w Niewachlowie II (na wprost skrzyżowania późniejszych ulic: Kruszelnickiego i Miedzianej), na placu stanowiącym majątek państwa. W tym też roku niewachlowska szkoła stała się sześcioklasowa. W 1930 roku dobudowano dwie izby klasowe do istniejących już dwu. W 1934 roku społeczność szkolna ufundowała kamienny krzyż, który został usytuowany na miejscu stojącego już na placu szkolnym drewnianego, a w 1935 roku – sztandar. Jego poświęcenia dokonał ksiądz Stanisław Łukaszewski, ówczesny proboszcz parafii Św. Krzyża. W 1937 roku grono pedagogiczne urządziło zabawę w Domu Ludowym. Dość pokaźny dochód z niej uzyskany przeznaczono na zakup książek do biblioteki.

Wybuch II wojny światowej przerwał dobrą passę szkoły. Budynki szkolne zostały zarekwirowane przez władze okupacyjne na potrzeby niemieckiego wojska. Obowiązki kierownika szkoły pełnił wówczas Jan Piwowarczyk, który w 1940 roku został wywieziony do Oświęcimia, gdzie zginął. W roku szkolnym 1940/41 zastąpił go dotychczasowy kierownik Gimnazjum im. Śniadeckich
w Kielcach Ildefons Sikorski. W czasie II wojny światowej nauka odbywała się przede wszystkim w prywatnych domach, a w budynkach szkolnych – sporadycznie, tylko wtedy, kiedy akurat nie były one zajęte przez niemieckie wojsko, które dokonało w nich ogromnej dewastacji. Całkowitemu zniszczeniu uległ księgozbiór oraz wyposażenie szkoły (meble, pomoce dydaktyczne). Po zakończeniu wojny władze szkolne i samorządowe podjęły się zadania wyremontowania szkoły.

Po wojnie kierownikiem szkoły został mianowany Władysław Micek. We wrześniu 1946 roku oddał tę funkcję Janowi Piekarskiemu, który objął ją po raz drugi. Sprawował ją do listopada 1948 roku, kiedy na stanowisko kierownicze powołano dotychczasowego nauczyciela Jana Dudzika. Jego następcą został Michał Szach, który objął to stanowisko 1 września 1949 roku. Jan Dudzik, legenda szkoły w Niewachlowie, w 1950 roku przeszedł na emeryturę.

Należy dodać, że Szkoła w Niewachlowie w roku 1950 prowadziła kursy dla analfabetów oraz kurs oświaty dla dorosłych.

Kolejne ważne karty w historii szkoły w Niewachlowie dotyczą poszerzenia jej bazy i nawiązywania współpracy z zakładami opiekuńczymi. W 1951 roku ogrodzono budynek w Niewachlowie I. W tym samym roku na posiedzeniu Komitetu Rodzicielskiego podjęto uchwałę o wybudowaniu na placu w Niewachlowie II murowanego budynku z dwiema izbami i sporą sienią. Jej część potem zagrodzono, przeznaczając uzyskane w ten sposób pomieszczenie na mikroskopijnej wielkości bibliotekę szkolną. Aby zmieścić cały księgozbiór, półki na książki musiały być usytuowane na całych ścianach, nawet pod sufitem. Budynek ten został oddany do użytku w 1952 roku. W roku szkolnym 1951/52 przy szkole w Niewachlowie I wybudowano kamienną studnię, a w Niewachlowie II powiększono boisko, przenosząc w inne miejsce budynek gospodarczy.

W ciągu pierwszych powojennych lat Szkoła w Niewachlowie zorganizowała kilka wycieczek mających na celu przybliżenie uczniom piękna najbliższej okolicy i poznanie najważniejszych zabytków państwa. W tym celu np. w roku 1955 urządzono wycieczkę do Bartkowa, w 1957 – do Zakopanego, w 1959 do Oblęgorka, w 1960 do Warszawy, w 1962 r. w Góry Świętokrzyskie. Na potrzeby szkoły zaadaptowano budynek Gminnej Rady Narodowej, gdzie naukę pobierali najmłodsi uczniowie („zerówki” i pierwsza klasa).

W roku szkolnym 1972/73, w związku z restrukturyzacją systemu oświatowego powołano dyrektora szkoły. Została nim Józefa Obara. W tym okresie radę pedagogiczną stanowiło 20 osób.

Szkoła Podstawowa w Niewachlowie nawiązała w ciągu kolejnych lat swego istnienia owocną współpracę z okolicznymi instytucjami. Wspierały ją one finansowo, pomagały zorganizować wycieczki, udostępniały swoje pomieszczenia na szkolne bale. Wzorową opiekę nad placówką sprawowały następujące zakłady pracy: Kieleckie Zakłady Wyrobów Papierowych, Huta Szkła „Sława”, Kieleckie Zakłady Wyrobów Metalowych oraz Zakład Urządzeń Chemicznych i Armatury przemysłowej „Chemar”. W 1977 roku Komitet Opiekuńczy KZWP ufundował szkole sztandar. Z okazji jego przekazania odbyła się wielka uroczystość z udziałem władz oświatowych, państwowych i zakładu opiekuńczego.

W 1981 roku wraz ze zmianą granic administracyjnych miasta Szkoła Podstawowa w Niewachlowie stała się Szkołą Podstawową nr 25 w Kielcach (jeszcze bez imienia, to zostało nadane w 2000 roku).

Ważnym wydarzeniem w historii szkoły stało się także przeprowadzenie pierwszego sztandaru Szkoły Podstawowej w Niewachlowie z Kościoła Parafialnego pod wezwaniem Matki Boskiej Częstochowskiej do Szkoły Podstawowej nr 25 w Kielcach. Miało to miejsce 29 września 1990 roku. Sztandar ten był przechowywany w kościele, ponieważ po II wojnie światowej władze polityczne poleciły kierownikowi szkoły Michałowi Szachowi spalenie sztandaru, jako że widniał na nim napis: „BÓG – HONOR – OJCZYZNA”. Wówczas on po prostu zdjął sztandar z drzewca i za zgodą księdza ukrył go w kościele.

Budynki szkoły, które służyły wielu pokoleniom mieszkańców wsi, a potem miasta, w latach dziewięćdziesiątych zaczęły chylić się ku upadkowi. Coraz trudniej było pomieścić w nich wszystkich uczniów, tym bardziej, że do szkoły chodziła także część dzieci z hotelu robotniczego KZWP. Ponadto pojawiły się problemy z ogrzewaniem. Ściany, z których zaczął odpadać tynk, zostały zaatakowane przez grzyb, a przechodnie sale przy ulicy Batalionów Chłopskich i brak zaplecza sportowego oraz praca na trzy zmiany też nie sprzyjały efektywnej nauce. Dużym utrudnieniem był także brak bieżącej wody i sanitariatów w budynkach. Dlatego ówczesny dyrektor Pan Henryk Banaszek odetchnął z ulgą, kiedy zaproponowano mu przeniesienie szkoły do zaadaptowanego na jej potrzeby czteropiętrowego „biurowca” należącego do „Chemadinu”. Po długich pertraktacjach między ówczesnym prezesem „Chemadinu” Wojciechem Lubawskim a Kuratorium Oświaty w Kielcach zaczęły się prace remontowo – adaptacyjne. Po ich zakończeniu wiosną 1995 roku dzieci mogły wprowadzić się do „nowej” szkoły. Wszystko tu było inne: widne sale, dużo przestrzeni, eleganckie łazienki, ale też bardzo dużo schodów do pokonania (niektóre sale lekcyjne, biblioteka i czytelnia mieściły się na 4. piętrze). Dużym mankamentem „nowej” szkoły był także brak boiska sportowego i sali gimnastycznej. Jej rolę pełniła niewielka sala ćwiczeń z filarem stojącym na jej środku. Jednak dla uczniów i nauczycieli, którzy do tej pory pracowali w warunkach opisanych wyżej, był to przeskok z XIX w XXI wiek (chociaż formalnie trwał jeszcze XX).

11 listopada 1998 roku społeczność Niewachlowa ufundowała pamiątkową tablicę „W hołdzie tym, którzy kształtowali umysły i serca mieszkańców Niewachlowa”. Znalazły się na niej, między innymi, nazwiska pierwszych nauczycieli Szkoły w Niewachlowie: Jan Dudzik, Ildefons Sikorski, Jan Piekarski, Jadwiga Huzówna, Aniela Chudecka Micek, Zofia Czeczot, Jan Piwowarczyk, Michał Szach.

Funkcję dyrektora szkoły mieszczącej się w budynku przy ulicy Malików przez rok pełnił Pan Henryk Banaszek, przez kilka kolejnych Pani Zuzanna Banaś.

Ważnym wydarzeniem w życiu szkoły, do którego długo i skrupulatnie się przygotowywała, było nadanie w 2000 roku imienia Kornela Makuszyńskiego.

W związku z gwałtowną rozbudową osiedla Ślichowice pojawiła się konieczność wybudowania dużej szkoły. Na polach przylegających do ulicy Kolejarzy zaczęto więc nową inwestycję. Budynek oddawano etapami. Najpierw ukończono pawilon dzieci młodszych, który został oddany do użytku w roku 2000, potem jeden pawilon dla dzieci starszych. W związku z tym, podobnie jak poprzednio, zaistniała konieczność wędrowania przez niektórych nauczycieli w czasie „okienka” lub długiej przerwy z budynku przy ulicy Malików do pawilonu przy ulicy Jurajskiej, jako że uczyli klasy mieszczące się w obu. Wreszcie w roku 2003 oddano do użytku cały kompleks, a nawet basen, który przez kilka lat, aż do roku 2010 stanowił własność Szkoły Podstawowej nr 25 im. Kornela Makuszyńskiego w Kielcach.

Niezwykle doniosłym wydarzeniem w historii Szkoły stało się ufundowanie przez Radę Rodziców sztandaru. Z tej okazji odbyła się w auli przy ulicy Jurajskiej 7 uroczystość z udziałem władz oświatowych, państwowych, emerytowanych pracowników i społeczności szkolnej.

Od września 2007 roku Szkołą kieruje Pan Dyrektor Sylwester Ozga. Placówka kontynuuje chlubne tradycje zapoczątkowane przez poprzednich dyrektorów. Ma znaczące osiągnięcia dydaktyczne, wychowawcze i sportowe. Jest placówką znakomicie ocenianą przez władze oświatowe i rodziców.